2025-yil 1-martdan boshlab O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki asosiy foiz stavkasini 0,5 foiz punktga oshirib, 13,5% dan 14% yillik darajaga ko‘tardi. Ushbu stavka ilgari 2024-yil 25-iyuldan buyon amal qilayotgandi.
Bu o‘zgarish tadbirkorlar va buxgalterlar uchun ahamiyatli, chunki asosiy stavka bir qator moliyaviy va soliq hisob-kitoblariga bevosita ta’sir qiladi.
🔍 Asosiy stavka nima va uni nima sababdan oshirishadi?
Asosiy stavka — bu mamlakatning pul-kredit siyosatining asosiy ko‘rsatkichi. Markaziy bank uni inflyatsiyani, iste’molni va investitsiyalarni nazorat qilish uchun ishlatadi.
📈 Stavka oshirilsa:
- Kreditlar qimmatroq bo‘ladi, ya’ni aholi va kompaniyalar kamroq qarz oladi.
- Omonatlar daromadliroq bo‘ladi, odamlar ko‘proq tejaydi.
- Natijada iste’mol kamayadi, talab soviydi va inflyatsiya pasayadi.
❗ Stavkaning oshirilishi – bu inflyatsiya kuchayganiga javob. Markaziy bank narxlar barqarorligini ta’minlash uchun iqtisodiy faollikni vaqtincha sekinlashtiradi.
- 📌 Bu buxgalterlar va bizneslar uchun nimani anglatadi?Foizsiz qarzlar
Agar korxona xodimga yoki boshqa tashkilotga foizsiz qarz (yordam) bersa, soliq organlari bu yordamni “yashirin daromad” deb hisoblab, soliq solishi mumkin. Endi bu hisob-kitoblar 14% asosiy stavka asosida amalga oshiriladi. - Past foizli qarzlar
Agar siz foizi 14% dan past bo‘lgan kredit olgan bo‘lsangiz, farq soliq bazasiga qo‘shilishi mumkin. - Moliyaviy yordam (qaytariladigan shaklda)
Qaytarilishi lozim bo‘lgan yordam ham Markaziy bank stavkasidan kelib chiqib qayta baholanadi. Bu korxonaning foyda solig‘i bo‘yicha majburiyatlariga ta’sir qilishi mumkin.
⚠️ Buxgalterlar nimalarga e’tibor berishi kerak?
- Qarz shartnomalarini yangilash.
- Soliq hisob-kitoblarini qayta ko‘rib chiqish.
- Ichki reglament va qoidalarni asosiy stavkaga moslashtirish.
- 1C yoki boshqa dasturiy ta’minotlarda yangi stavkani inobatga olish.
📆 Keyingi o‘zgarishlar qachon bo‘ladi?
Markaziy bankning asosiy stavka bo‘yicha navbatdagi yig‘ilishi 2025-yil 24-aprelga belgilangan.
📊 Xulosa: Asosiy stavkaning oshirilishi bu shunchaki foiz emas — bu butun iqtisodiyot uchun muhim signal. Kreditlar, omonatlar, iste’mol, soliq majburiyatlari – barchasi bunga bog‘liq.
SoftTeam Pro sizning buxgalteriya tizimingizni (masalan, 1C) yangi iqtisodiy shartlarga moslab beradi.
📞 Biz bilan bog‘laning – avtomatlashtirish va moslashtirishda sizga yordam beramiz!